Het houdt de gemoederen behoorlijk bezig. Met ingang van dit jaar is het handhavingsmoratorium vervallen. De Belastingdienst kan vanaf dit jaar correctieverplichtingen, naheffingen en boetes opleggen. Daarvoor was dit alleen mogelijk als de aanwijzingen van de Belastingdienst niet werden opgevolgd en er (daarmee) sprake was van kwaadwillendheid.
De worsteling om de arbeidsrelatie te verduidelijken, schijnzelfstandigheid te verminderen en een eerlijk speelveld voor werknemers en zelfstandigen te creëren duurt al lang, heel lang zelfs. Als volgend jaar de Verbetering Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden aangenomen zal worden, dan zijn wij inmiddels een kwart eeuw onderweg. Een korte samenvatting:
2001 Verklaring ArbeidsRelatie (VAR) werd geïntroduceerd
2005 VAR zorgde voor vrijwaring van de opdrachtgever van loonheffing
2016 Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) met modelovereenkomsten (en gezamenlijke verantwoordelijkheid) werd van kracht. Er werd niet gehandhaafd.
2023 Wetsvoorstel Verbetering Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden (VBAR) naar aanleiding van Deliveroo-arrest.
2024 Toetsingskader VBAR voor advies naar Raad van State
2025 Handhavingsmoratorium opgeheven
2026 Vermoedelijke ingang VBAR
De VBAR wordt geen nieuwe wet, als deze wordt aangenomen, maar een verduidelijking van de bestaande wetgeving. Na de consultatieronde bij de Raad van State is opgemerkt dat de Raad van State twijfels heeft over de VBAR en haar doelmatigheid.
Zeker ook in samenhang met de overige voorgestelde maatregelen om een gelijker speelveld te creëren tussen werknemers en zelfstandigen, zoals:
- Afbouw zelfstandigenaftrek, uit-faseren fiscale oudedagsreserve en fiscale verruiming derde pijler (pensioen);
- Uitwerken verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen;
- Voorstel Wet toelating terbeschikkingstelling van arbeidskrachten (Wtta) maakt toetreding lastiger en moet malafide praktijken (arbeidsmigranten e.d.) tegen gaan.
Kortom, de gewenste duidelijkheid is er helaas nog niet. Wat een schijnzelfstandige is zal beoordeeld worden op basis van werkinhoudelijke aansturing, organisatorische inbedding en ondernemerschap. Zelfs voor deskundigen is dit een moeilijke exercitie die tot onvermijdelijke discussies leidt.
Wat ook niet helpt is dat de overheid zelf ook honderden schijnzelfstandigen inhuurt en blijft inhuren (waaronder bij Uitvoeringsinstantie Herstel Toeslagenaffaire). Dit terwijl er moties ter verduidelijking zijn aangenomen (waaronder motie Rikkers-Oosthoek) waarin expliciet is benadrukt dat ministers ook het afwegingskader voor inhuur van ZZP moeten gebruiken. In de aangenomen motie Boon staat zelfs dat vanaf dit jaar er geen zelfstandigen meer ingehuurd mogen worden bij de Rijksdienst.
Onderhand worden de opdrachtgevers (met name in bepaalde branches waar schijnzelfstandigheid gemakkelijker geconcludeerd kan worden, zoals bijvoorbeeld zorg en onderwijs) steeds nerveuzer. Niet geheel onterecht, want de handhaving van de Belastingdienst zal zich primair richten op loonheffingen bij opdrachtgevers en vormt een groot financieel risico. Daarbij zal er niet verder terugwerkend gecorrigeerd worden dan tot 1 januari 2025. Vergrijpboetes en verdere terugwerking zal alleen in geval van kwaadwillendheid worden opgelegd. In een aantal branches is bekend dat een aantal opdrachtgevers geen zelfstandigen meer willen inhuren en/of er worden aanvullende eisen gesteld.
Wat te doen nu? Raadzaam is de ZZP-ers in kaart te brengen (via webmodule en/of adviseur), modelovereenkomsten die gebruikt worden te actualiseren en blijven gebruiken zolang dit nog is toegestaan, het gesprek aangaan met ZZP-ers die mogelijk schijnzelfstandig zijn en hen een dienstverband of een ander alternatief aan te bieden. Een vrij goede leidraad op dit moment is het Handhavingsplan Arbeidsrelaties tranche 2025, zoals opgenomen op de internetsite van de Belastingdienst.
Op 30 januari geef ik de: Novak opleiding: Verduidelijken van ontwikkelingen rondom (Schijn)zelfstandigheid. Informatie en aanmelden? Klik hier.
Een mooie start van het jaar gewenst zonder schijnduidelijkheid!
Heeft u vragen omtrent dit onderwerp? Neem dan contact op met:
Drs. Wim Huurman, Wim is HRM-adviseur en al meer dan dan tien jaar eigenaar van Pilatusdam Mens & Organisatie (zie www.pilatusdam.nl) en Novak DIRECT adviseur op HRM gebied.
Telefoon: 079-3313747/06-2060274
E-mail: wim.huurman@pilatusdam.nl.
Website: www.pilatusdam.nl
