Per 1 januari 2026 geldt voor alle natuurlijke personen, rechtspersonen of vennootschappen die beroeps- of bedrijfsmatig handelen als koper of verkoper van goederen en van kunstvoorwerpen een verbod op contante betalingen van € 3.000 of meer. Voor wat betreft de hoogte van dit bedrag is aansluiting gezocht met wat in landen als België, Frankrijk en Spanje al geldt.
Wie vallen onder het verbod
Het verbod geldt voor alle beroeps- of bedrijfsmatige handelaren in goederen (nieuw en tweedehands) zoals:
- autohandelaren;
- juweliers;
- elektronicawinkels;
- meubelzaken;
- winkeliers.
Daarnaast geldt het verbod voor kunsthandelaren en exploitanten van pandhuizen (wanneer wordt opgetreden als koper of verkoper van goederen). Het verbod geldt niet voor particulieren onderling of voor diensten. Door Europese wetgeving (AMLR) volgt per juli 2027 ook een verbod op contante betalingen bij diensten.
Doel
Het doel van het verbod op contante betalingen van € 3.000 of meer is om witwassen van illegaal geld en terrorismefinanciering tegen te gaan. Dit door het moeilijker te maken voor criminelen om grote bedragen in contanten te verbergen en te gebruiken voor aankopen van goederen zoals kunst, auto’s en goud. Het verhoogt de transparantie, helpt ondernemers onbedoelde betrokkenheid te voorkomen en verkleint de administratieve lasten. Zo vervallen er voor handelaren van goederen de reguliere Wwft-verplichtingen zoals het uitvoeren van cliëntenonderzoek, de meldingsplicht, het risicomanagement, de opleidingsplicht en de bewaarplicht.
Samengestelde transacties
Het verbod mag niet worden omzeild door betalingen op te knippen of aankopen te verspreiden over meerdere personen, om zo onder de grens van € 3.000 te blijven. Daarom vallen handelingen waartussen een verband lijkt te bestaan ook onder het verbod. Onder de Wwft worden dit samengestelde transacties genoemd.
Als sprake is van een samengestelde transactie, moeten de (contant) betaalde bedragen bij elkaar worden opgeteld. Een samengestelde transactie is geen vastomlijnd begrip; het betreft een open norm. Het hangt van de feiten en omstandigheden af of afzonderlijke transacties als samengesteld moeten worden aangemerkt.
Als het verband tussen twee transacties dermate groot is dat vermoed moet worden dat het gaat om een samengestelde transactie, dient de beroeps- of bedrijfsmatige handelaar onderzoek te doen om vast te stellen of de transacties als samengestelde transacties moeten worden beschouwd.
Wat betekent het verbod voor handelaren concreet
Bovenstaande betekent dat:
- contante betalingen tot en met € 2.999,99 blijven toegestaan;
- betalingen van € 3.000 mogen tot € 2.999,99 contant en het resterende bedrag via de bank of uiteraard geheel via de bank;
- het verbod geldt alleen voor beroeps-of bedrijfsmatig handelaren in goederen die leveren aan rechtspersonen en particulieren;
- handelaren die in het buitenland aankopen doen en contant willen afrekenen ook dit alleen mogelijk is tot een bedrag van € 2.999,99 (denk aan een Nederlandse autohandelaar die over de grens in Duitsland auto’s inkoopt en contant betaalt);
- overtreding van deze wettelijke bepaling een economisch delict is.
Aandacht bij de opdrachtuitvoering voor accountants
Voor accountants verandert er weinig in de wettelijke bepaling maar veel in de praktijk. Zo dient de accountant alert te zijn op transacties waarvoor het verbod geldt. Tevens dienen aanvullende acties te worden ondernomen. Zo raakt dit bijvoorbeeld de NOCLAR-verplichtingen. Worden dergelijke betalingen geconstateerd dient:
- de cliënt actief te worden gewezen op het verbod en zo nodig te worden ondersteund bij het concreet invulling geven aan deze wettelijke bepaling;
- het risicoprofiel van de cliënt te worden verhoogd indien er sprake is van structurele overschrijdingen;
- zo nodig verscherpt cliëntenonderzoek plaats te vinden;
- de subjectieve indicator zorgvuldig te worden afgewogen en bij een redelijke verdenking van witwassen en/of terrorismefinanciering dient de transactie te worden gemeld bij de FIU. Het structureel negeren van een contantenverbod wijst vaak op het verhullen van herkomst of bestemming van gelden;
- ervoor zorg te worden gedragen dat alle signalen en afwegingen goed worden gedocumenteerd;
- in het geval van controleopdrachten:
- het overtreden van het verbod te worden besproken met het management / de met governance belaste personen;
- te worden beoordeeld wat de impact op de jaarrekening is (boetes, continuïteit, frauderisico);
- indien nodig, het overtreden van het verbod te worden vastgelegd in de managementletter, het bestuursverslag of de controleverklaring.
De rol van de accountant bij het verbod op contante betalingen van € 3.000 of meer
Hoe moet ik als accountant handelen wanneer ik constateer dat een cliënt het verbod niet naleeft? In het Novak Kwaliteitssysteem is hiervoor inmiddels een praktische instructie inclusief stappenplan beschikbaar dat je hanteert voor nader onderzoek en vastlegging. Nog geen gebruiker van het Novak Kwaliteitssysteem? Vraag hier een online demo aan. Kwaliteitsmanagement begint met het Novak Kwaliteitssysteem.
