Empathie lijkt de nieuwe Haarlemmerolie voor leiderschap. De vakbladen en kranten staan er vol mee, er worden boeken over geschreven en de trainingsbureaus koketteren ermee. Wat is het eigenlijk en is het zo onvertogen positief als wordt voorgespiegeld? Sinds corona is de term ‘positief’ ook niet meer onbesmet.
Empathie is het vermogen om je in te leven in de gedachte- en belevingswereld van een ander. Je kunt met de ander meevoelen en je kunt jezelf in anderen verplaatsen. Empathie is nodig om samen te werken en om voor elkaar te zorgen.
In tijden waarin dienend leiderschap nodig is, is dit van belang. De medewerker wil een veilige omgeving ervaren en voelt zich meer veilig als de leidinggevende er blijk van geeft dat de medewerker wordt begrepen. In een veilige omgeving, die de werkgever vanuit haar zorgplicht moet bieden, komt de medewerker meer tot ontwikkeling. Ook werkt het positief op de veranderbereidheid. Kortom empathie zorgt voor veiligheid, verbinding en weerbaarheid.
Empathie valt uiteen in verschillende aspecten. Zo is cognitieve empathie de eigenschap om te begrijpen wat er in de ander omgaat. Emotionele empathie is de eigenschap om mee te voelen met een ander. Deze laatste heeft de neiging om het beoordelingsvermogen te beïnvloeden. Het kan zelfs leiden tot eenzijdigheid in oordelen.
Mensen waarmee je een band ervaart en/of een goede ervaring hebt gehad kunnen rekenen op jouw empathie. Je kunt jezelf er gemakkelijk mee identificeren. Dit is lastiger voor groepen die je niet (of onvoldoende) kent of geen (goede) ervaring mee hebt gehad. Doordat je de groep van voorkeur eerder begrijpt en met hen meevoelt, sluit je de afwijkende groepen uit. Dit kan dus juist polarisatie in de hand werken.
Professor Paul Bloom aan Yale en hoogleraar Tania Singer aan het Max Planck Insituut hebben onderzoek verricht naar empathie en de (mogelijk) negatieve effecten. Met name emotionele empathie kan leiden tot het nemen van verkeerde beslissingen en kan leiden tot psychosociale arbeidsbelasting (en zelfs burn out verschijnselen).
Als tegenhanger is men gekomen tot de term ‘compassie’. Dat is geen medelijden, maar mededogen. Het is niet samen ondergaan, maar mede ondergaan. Je ervaart betrokkenheid en leeft met de ander mee, in plaats van dat je jezelf in de ander verplaatst. Er blijft een duidelijk onderscheid tussen de ander en jezelf.
Met compassie blijven de voordelen van veiligheid, verbinding en weerbaarheid behouden, terwijl de naderen van verkeerde beslissingen, polarisatie en burn out verschijnselen zoveel mogelijk voorkomen worden.
De allerbeste wensen nog, bovenal gezondheid, geluk en compassie!
Heeft u behoefte aan nadere ondersteuning ten aanzien van uw personeelsbeleid en/of de arbeidsvoorwaarden binnen uw kantoor, of zit u met een specifiek vraagstuk op het gebied van HRM, neem dan vrijblijvend contact op met drs. Wim Huurman (telefoon: 079-3313747, e-mail: wim.huurman@pilatusdam.nl).
